Het Chikungunyavirus is een enkelstrengs RNA-virus, behorend tot het genus Alphavirus, Familie Togaviridae. Het virus behoort tot de Semliki Forest Virus groep waartoe ook andere alphavirussen behoren. Er bestaan drie genotypen: West-Afrikaanse type; Oost-Zuid-Centraal Afrikaanse (inclusief aangrenzende Indische Oceaan) type en Aziatische type.

Chikungunya komt uit de taal van de Makonde in Zuid-Oost Tanzania en betekent ?dat wat buigt?, verwijzend naar de typisch voorovergebogen houding van mensen met chikungunya door de gewrichtspijn die vaak met de ziekte gepaard gaat.

Het virus wordt bij de mens overgebracht door een beet van een mug behorend tot het geslacht Aedes, waarbij Aedes aegypti (gelekoorts mug) en Aedes albopictus (Aziatische tijgermug), die ook dengue overbrengen en gedurende de dag steken, de voornaamste vectoren zijn. Na een beet vermenigvuldigt het virus zich in de fibroblasten van de huid, en verspreidt zich dan via de bloedbaan naar het epitheel, endotheel, fibroblasten van lever, spieren, gewrichten, de milt en hersenen.

De incubatieperiode is 2 tot 10 dagen met een gemiddelde van 3 dagen. Het percentage asymptomatische pati‰nten in de literatuur verschilt per regio en in de tijd. 3%-28% van de volwassenen met antilichamen tegen CHKV bleek asymptomatisch. Kinderen zijn mogelijk vaker asymptomatisch.

Antilichamen zijn zeer vroeg aantoonbaar in het verloop van de ziekte (3-4d en 6-7d na optreden van symtomen voor IgM en IgG respectievelijk). IgM antistoffen kunnen in de regel 3-4 maanden na een infectie aangetoond worden, terwijl IgG antistoffen levenslang positief blijven.

In de eerste week na het begin van de koorts kan het virus zelf aanvullend opgespoord worden met PCR. Vermeld steeds land van herkomst, datum start symptomen en datum staalafname op het aanvraagformulier.